معرفی علائم و نشانه های گرافیکی در شهر به همراه تاریخچه ای مختصر
سیستم های راهنمای شهری از نظر كاربردی، نسبت به سایر طرح های گرافیكی تاثیر بیشتری بر مردم دارند. به علاوه به دلیل استفاده از تعاریفی واضح، یكی از مهمترین عناصر در محیط های شهری به شمار می روند.
اولین شخصی كه به اهمیت طرح های گرافیكی پی برد Frank Pick بود .
كه در سال ۱۹۱۶ Edward Johnston را برای طراحی گرافیكی حروف متروی لندن استخدام كرد.
با این حال تا به امروز به یك سیستم مشخص و علمی در رابطه با سیستم های راهنمای شهری دست نیافته ایم و به همین علت در بكارگیری آن با مشكل روبرو شده ایم. در سال ۱۹۲۴ سیستمی مشخص در مقیاسی كوچك توسط Kurt V. Engle hardt برای حومه ی شهر Copenhagen طراحی شد، هنوز این نمودارها موجود می باشد و از نظر مقیاس های انسانی مطلوب ترین نموداری است كه برای Copenhagen طراحی شده است. با این وجود هر دو موردی كه ذكر شد جدا از سیستم هایی هستند كه جهات تامین شبكه ی جدید راه ها طراحی شده اند.
▪ در وحله ی اول سه مشكل عمده وجود دارد كه عبارتند از:
۱) میزان توجهی كه خوانندگان به این تابلوها دارند، بیشتر از رفتن به یك گردش روزانه و یا سواری كوتاه نمی باشد.
۲) اطلاعات مورد نیاز فقط محدود به ارایه ی اطلاعات محلی می باشند.
۳) زبان محلی شهر ممكن است برای بسیاری از خوانندگان تابلوها قابل فهم نباشد و آخرین مشكل مربوط به تغییرات سریع حمل ونقل در مكان هایی مانند فرودگاه ها می باشد. برای رفع این مشكلات احتیاج به یك سیستم اجرایی استادانه داریم و عملاً این مساله به مفهوم كار گروهی است. چرا كه هیچ طراح گرافیكی، روانشناسی و یا مهندس امور ترافیكی نمی تواند تمامی مهارت ها را به تنهایی و یكجا دارا باشد. در ضمن از آن جایی كه كار گروهی باید توسط سطوح دولتی رهبری شود، همكاری گروه های علاقه مند نظیر انجمن های طراحی، كارشناسان امور ترافیك و سایر متخصصین با مدیران دولتی، جهت به كارگیری روش های اصولی و علمی، امری اجتناب ناپذیر خواهد بود.
طرح اصلی اكثر سیستم های گرافیكی به طور یقین در دستان طراحان گرافیك قرار دارد. چرا كه اجرای این طرح ها جزو حرفه ی اصلی آن ها بوده و مهارت آنان، قضاوت در كارهای طراحی را ارزشمند می سازد.
با این حال تحقیقاتی كه توسط متخصصین ترافیك شهری، روانشناسان، كارشناسان راهنمایی بر اساس Methodology انجام می گیرد و انتقاداتی كه توسط كارمندان در محیط های خرید و فروش، مهندسین معماری و محیط شناسی و مقامات شهری مطرح می شود، در انجام نشانه های ترافیكی نقش به سزایی خواهد داشت.
در حالی كه كارشناسان به طور مستمر در حال ارزیابی سیستم های طراحی هستند، بهتر آن است كه تصمیم نهایی با استفاده كنندگان از این سیاست مها باشد. اكثر سیستم های هدایت كننده تحت آزمایش قرار می گیرند و نمیتوان ادعا كرد كه هم هی آن ها در زمینه ی عملكرد موفقیت آمیز بوده اند. برخلاف آنچه تصور می شود خطوط گرافیكی قابل درك، در بیشتر كشورها كمتر به چشم می خورد و شخص در برخورد با آن ها متعجب می شود. آیا طرح ها بیش از حد اغراق آمیز و فریبنده طراحی نشده اند؟
سیستم علامتگذاری ترافیكی در جاده های انگلیس را نمایش می دهد. طراحی توسط Jock Kinneir انجام یافته است(Jock Kinneir)به عنوان مشاور با انجمنهای وزارت حمل و نقل انگلیس همكاری داشت)، این سیستم در طی دو مرحله طراحی، آماده گردید. مرحله ی اول محدود به ارایه ی علایم ترافیكی جهت عبور موتورسیكلت ها می شد و مرحلهی دوم به كارگیری این علایم با ایجاد تغییرات و اصلاحاتی جهت سایر شبكه ی راه ها بود. بعد از این مرحله علایم ترافیكی و مسیرهای موتورسواری كد گذاری شدند تا در تمام سیستم های راه یابی از آن ها استفاده شود.
مقامات شهرداری شهر Buenos Aires چند سال پیش Guillermo Gonzales Ruis و Ronald Shakespear را جهت تهیه ی برنام های جامع برای طراحی علایم ترافیكی، طراحی بدنه ی وسایل نقلیه ی كرایه ای، طرح های گرافیكی معماری، لباسهای یونیفورم، نیمكت های پارك ها و پوسترهای شهری استخدام نمودند.
Buenos Aires شهری است كه رشدی سرسام آور دارد و در گذشته به عنوان پنجمین شهر بزرگ جهان معرفی شده بود. در حال حاضر دارای ۱۱ استادیوم فوتبال است كه ۳ استادیوم آن گنجایش ۰۰۰/۱۰۰ نفر را دارد. منطقه ای است كه از نظر مشكلات سیاسی و اجتماعی وحشتناك به نظر می رسد. به علت تغییر در چشم اندازهای حومه ی شهر كه جمعیت آن بالغ بر ۸ میلیون نفر می باشد، تعهدی بسیار مشكل برای گروه كوچك طراحان گرافیك ایجاد شده بود. به ویژه این كه در طراحی ها باید استاندارد های بین المللی كشورهای اروپایی و آمریكای شمالی رعایت می شد. زیبایی كلاسیك هدف اصلی در این پروژه نبود. در نهایت علایم گرافیكی با وضوح تصویری و قدرت تاثیرگذاری بالایی ارایه شدند كه با روحیه ی پرتحرك شهری كه پر جنب و جوش معرفی شده بود سازگاری داشتند. در پشت علایم گرافیك محیطی، طرح هایی قدیمی كه الهام گرفته از طلوع خورشید می باشند را مشاهده می نمایید. این طرح های پرتحرك و زنده با روحیه ی شهر، سازگاری داشتند.
مشهورترین بزرگراه به نام Avendia Paulista در شهر Sau Paulos است این بزرگراه نه تنها برای عبور كارناوال های نمایشی بلكه به عنوان مسیری برای حركت خودروهای عمومی ساخته شده بود. فروشگاه هایی كه در مسیر آن قرار گرفتند، خط كشی و نشانه گذاری این بزرگراه را در سالهای اخیر موجب شدند. گسترش خیابان با برپایی ساختمانهای اداری، فروشگاه ها، سینماها و مراكز فرهنگی و عمومی آغاز شد. بواسطه ی ایجاد تحولات جدید در این خیابان، نیاز به یك سیستم علامت گذاری جدید، احساس می شد. انجام این كار به مهندسین ساختمان Cauduro و Martino محول شد. آنها تصمیم گرفتند پروژهای را كه به نام ارتباطات بصری و طراحی وسایل مورد نیاز بزرگراه Avendia Paulista آغاز كرده بودند به صورت موفقیت آمیزی به اتمام رسانند و با تكمیل این پروژه به غلبه ی آلودگی تصویری در بخشی از شهر پایان بخشند.
پس از تجزیه و تحلیل در بخش طراحی، كار آغاز شد تا سیستم اطلاع رسان جامعی جهت رفع
نیازمندی های شهری آماده شود. نكات زیر به عنوان اصول اولیه مطرح شد:
۱) سیستم باید كاربردی و در ارتباط با تمام فرم های ترافیكی (راهنمایی رانندگی) مطرح شده در پروژه باشد.
۲) علایم گرافیكی باید خوانا، روشن و از فواصل مناسبی قابل شناسایی و درك باشند.
۳) علایم باید به صورتی قرار گیرند تا با سایر علایم راهنمایی اشتباه نشوند و یا بهر وسیله ی وسایل نقلیه و سایر اشیا، محدود و یا از نظر پنهان نگردند.
۴) علایم گرافیكی باید فرصت كافی جهت مشاهده، شناخت و عمل بر اساس پیام ها را برای وسایل نقلیه موتوری ایجاد نمایند.
۵) علایم راهنمایی باید به صورت استاندارد، طرحی واحد را ارایه دهند.
برای تامین تمام موارد ذكر شده، مهندسین ساختمان Cauduro و Martino علایمی را طراحی كردند كه دارای موارد كاربردی متعددی باشد و بتوان در سه سطح مختلف از آن ها استفاده نمود.
▪ برای پیاده روها
▪ در فواصل كوتاه برای وسایل نقلیه موتوری
▪ در فواصل طولانی برای وسایل نقلیه موتوری
در طراحی این علایم به هماهنگی و یك شكل سازی تابلو هایِ مربوط به اسامی خیابان ها، پلاك منازل، اطلاعات مربوط به خدمات عمومی، علایم راهنمایی در تقاطع پیاده روها، چراغ ها و علایم راهنمایی و رانندگی، صندوق های پستی و حتی سبد های زباله توجه نمودند.
تابلوهای راهنمایی را به صورت رنگی كد گذاری كردند، رنگ سیاه برای محل های تقاطع، رنگ سبز برای علایم راهنما و یا از پیش اخطاردهنده و رنگ آبی برای ساختمان های خاص و یا ایستگاه های اتوبوس به كار برده شد.
اولین شخصی كه به اهمیت طرح های گرافیكی پی برد Frank Pick بود .
كه در سال ۱۹۱۶ Edward Johnston را برای طراحی گرافیكی حروف متروی لندن استخدام كرد.
با این حال تا به امروز به یك سیستم مشخص و علمی در رابطه با سیستم های راهنمای شهری دست نیافته ایم و به همین علت در بكارگیری آن با مشكل روبرو شده ایم. در سال ۱۹۲۴ سیستمی مشخص در مقیاسی كوچك توسط Kurt V. Engle hardt برای حومه ی شهر Copenhagen طراحی شد، هنوز این نمودارها موجود می باشد و از نظر مقیاس های انسانی مطلوب ترین نموداری است كه برای Copenhagen طراحی شده است. با این وجود هر دو موردی كه ذكر شد جدا از سیستم هایی هستند كه جهات تامین شبكه ی جدید راه ها طراحی شده اند.
▪ در وحله ی اول سه مشكل عمده وجود دارد كه عبارتند از:
۱) میزان توجهی كه خوانندگان به این تابلوها دارند، بیشتر از رفتن به یك گردش روزانه و یا سواری كوتاه نمی باشد.
۲) اطلاعات مورد نیاز فقط محدود به ارایه ی اطلاعات محلی می باشند.
۳) زبان محلی شهر ممكن است برای بسیاری از خوانندگان تابلوها قابل فهم نباشد و آخرین مشكل مربوط به تغییرات سریع حمل ونقل در مكان هایی مانند فرودگاه ها می باشد. برای رفع این مشكلات احتیاج به یك سیستم اجرایی استادانه داریم و عملاً این مساله به مفهوم كار گروهی است. چرا كه هیچ طراح گرافیكی، روانشناسی و یا مهندس امور ترافیكی نمی تواند تمامی مهارت ها را به تنهایی و یكجا دارا باشد. در ضمن از آن جایی كه كار گروهی باید توسط سطوح دولتی رهبری شود، همكاری گروه های علاقه مند نظیر انجمن های طراحی، كارشناسان امور ترافیك و سایر متخصصین با مدیران دولتی، جهت به كارگیری روش های اصولی و علمی، امری اجتناب ناپذیر خواهد بود.
طرح اصلی اكثر سیستم های گرافیكی به طور یقین در دستان طراحان گرافیك قرار دارد. چرا كه اجرای این طرح ها جزو حرفه ی اصلی آن ها بوده و مهارت آنان، قضاوت در كارهای طراحی را ارزشمند می سازد.
با این حال تحقیقاتی كه توسط متخصصین ترافیك شهری، روانشناسان، كارشناسان راهنمایی بر اساس Methodology انجام می گیرد و انتقاداتی كه توسط كارمندان در محیط های خرید و فروش، مهندسین معماری و محیط شناسی و مقامات شهری مطرح می شود، در انجام نشانه های ترافیكی نقش به سزایی خواهد داشت.
در حالی كه كارشناسان به طور مستمر در حال ارزیابی سیستم های طراحی هستند، بهتر آن است كه تصمیم نهایی با استفاده كنندگان از این سیاست مها باشد. اكثر سیستم های هدایت كننده تحت آزمایش قرار می گیرند و نمیتوان ادعا كرد كه هم هی آن ها در زمینه ی عملكرد موفقیت آمیز بوده اند. برخلاف آنچه تصور می شود خطوط گرافیكی قابل درك، در بیشتر كشورها كمتر به چشم می خورد و شخص در برخورد با آن ها متعجب می شود. آیا طرح ها بیش از حد اغراق آمیز و فریبنده طراحی نشده اند؟
سیستم علامتگذاری ترافیكی در جاده های انگلیس را نمایش می دهد. طراحی توسط Jock Kinneir انجام یافته است(Jock Kinneir)به عنوان مشاور با انجمنهای وزارت حمل و نقل انگلیس همكاری داشت)، این سیستم در طی دو مرحله طراحی، آماده گردید. مرحله ی اول محدود به ارایه ی علایم ترافیكی جهت عبور موتورسیكلت ها می شد و مرحلهی دوم به كارگیری این علایم با ایجاد تغییرات و اصلاحاتی جهت سایر شبكه ی راه ها بود. بعد از این مرحله علایم ترافیكی و مسیرهای موتورسواری كد گذاری شدند تا در تمام سیستم های راه یابی از آن ها استفاده شود.
مقامات شهرداری شهر Buenos Aires چند سال پیش Guillermo Gonzales Ruis و Ronald Shakespear را جهت تهیه ی برنام های جامع برای طراحی علایم ترافیكی، طراحی بدنه ی وسایل نقلیه ی كرایه ای، طرح های گرافیكی معماری، لباسهای یونیفورم، نیمكت های پارك ها و پوسترهای شهری استخدام نمودند.
Buenos Aires شهری است كه رشدی سرسام آور دارد و در گذشته به عنوان پنجمین شهر بزرگ جهان معرفی شده بود. در حال حاضر دارای ۱۱ استادیوم فوتبال است كه ۳ استادیوم آن گنجایش ۰۰۰/۱۰۰ نفر را دارد. منطقه ای است كه از نظر مشكلات سیاسی و اجتماعی وحشتناك به نظر می رسد. به علت تغییر در چشم اندازهای حومه ی شهر كه جمعیت آن بالغ بر ۸ میلیون نفر می باشد، تعهدی بسیار مشكل برای گروه كوچك طراحان گرافیك ایجاد شده بود. به ویژه این كه در طراحی ها باید استاندارد های بین المللی كشورهای اروپایی و آمریكای شمالی رعایت می شد. زیبایی كلاسیك هدف اصلی در این پروژه نبود. در نهایت علایم گرافیكی با وضوح تصویری و قدرت تاثیرگذاری بالایی ارایه شدند كه با روحیه ی پرتحرك شهری كه پر جنب و جوش معرفی شده بود سازگاری داشتند. در پشت علایم گرافیك محیطی، طرح هایی قدیمی كه الهام گرفته از طلوع خورشید می باشند را مشاهده می نمایید. این طرح های پرتحرك و زنده با روحیه ی شهر، سازگاری داشتند.
مشهورترین بزرگراه به نام Avendia Paulista در شهر Sau Paulos است این بزرگراه نه تنها برای عبور كارناوال های نمایشی بلكه به عنوان مسیری برای حركت خودروهای عمومی ساخته شده بود. فروشگاه هایی كه در مسیر آن قرار گرفتند، خط كشی و نشانه گذاری این بزرگراه را در سالهای اخیر موجب شدند. گسترش خیابان با برپایی ساختمانهای اداری، فروشگاه ها، سینماها و مراكز فرهنگی و عمومی آغاز شد. بواسطه ی ایجاد تحولات جدید در این خیابان، نیاز به یك سیستم علامت گذاری جدید، احساس می شد. انجام این كار به مهندسین ساختمان Cauduro و Martino محول شد. آنها تصمیم گرفتند پروژهای را كه به نام ارتباطات بصری و طراحی وسایل مورد نیاز بزرگراه Avendia Paulista آغاز كرده بودند به صورت موفقیت آمیزی به اتمام رسانند و با تكمیل این پروژه به غلبه ی آلودگی تصویری در بخشی از شهر پایان بخشند.
پس از تجزیه و تحلیل در بخش طراحی، كار آغاز شد تا سیستم اطلاع رسان جامعی جهت رفع
نیازمندی های شهری آماده شود. نكات زیر به عنوان اصول اولیه مطرح شد:
۱) سیستم باید كاربردی و در ارتباط با تمام فرم های ترافیكی (راهنمایی رانندگی) مطرح شده در پروژه باشد.
۲) علایم گرافیكی باید خوانا، روشن و از فواصل مناسبی قابل شناسایی و درك باشند.
۳) علایم باید به صورتی قرار گیرند تا با سایر علایم راهنمایی اشتباه نشوند و یا بهر وسیله ی وسایل نقلیه و سایر اشیا، محدود و یا از نظر پنهان نگردند.
۴) علایم گرافیكی باید فرصت كافی جهت مشاهده، شناخت و عمل بر اساس پیام ها را برای وسایل نقلیه موتوری ایجاد نمایند.
۵) علایم راهنمایی باید به صورت استاندارد، طرحی واحد را ارایه دهند.
برای تامین تمام موارد ذكر شده، مهندسین ساختمان Cauduro و Martino علایمی را طراحی كردند كه دارای موارد كاربردی متعددی باشد و بتوان در سه سطح مختلف از آن ها استفاده نمود.
▪ برای پیاده روها
▪ در فواصل كوتاه برای وسایل نقلیه موتوری
▪ در فواصل طولانی برای وسایل نقلیه موتوری
در طراحی این علایم به هماهنگی و یك شكل سازی تابلو هایِ مربوط به اسامی خیابان ها، پلاك منازل، اطلاعات مربوط به خدمات عمومی، علایم راهنمایی در تقاطع پیاده روها، چراغ ها و علایم راهنمایی و رانندگی، صندوق های پستی و حتی سبد های زباله توجه نمودند.
تابلوهای راهنمایی را به صورت رنگی كد گذاری كردند، رنگ سیاه برای محل های تقاطع، رنگ سبز برای علایم راهنما و یا از پیش اخطاردهنده و رنگ آبی برای ساختمان های خاص و یا ایستگاه های اتوبوس به كار برده شد.